Diepere sociale ethiek
Sarah vertelt: Het verhaal van deze koffie begon in juli 2022 toen ik een podcast luisterde over koffie waar Sebastian Wiersma vertelde over zijn werk in de coöperatie Cafesmo in de regio Ocotepeque, Honduras. Zijn verhaal intrigeerde mij omdat hij eerst jaren sociaal werk verrichtte met straatkinderen in extreem arme wijken. Voor mij was het bijzonder fijn om iemand de switch te zien maken naar de koffiesector maar met een diepere sociale ethiek als achtergrond.
start met een eerste samenwerking
Ik contacteerde Sebastian via mail en al gauw organiseerden we een aantal calls. Wat maanden later stond hij met een delegatie Hondurezen van Cafesmo in onze branderij in Hamme-Mille. Ze waren enorm nieuwsgierig naar en enthousiast over onze zonneroaster. We spraken af om voor de toenmalige oogst te starten met een eerste samenwerking voor de aankoop van een aantal balen koffie van Yefry (Sisters’ Surprise). Het jaar erop zouden we verder te kijken naar de mogelijkheden.
De communicatie tussen ons en Cafesmo verliep heerlijk vlot en oprecht, de kwaliteit van de koffie van Yefry was top en eind 2023 begon ik plannen te maken om naast Guatemala ook Honduras te bezoeken en zo Cafesmo van dichtbij en in het ‘echt’ te leren kennen. In tussentijd mochten we heel wat samples ontvangen en groeide de idee om een serieuze hoeveelheid koffie bij hen aan te kopen om in ons vast gamma een plaats te krijgen.
Gemeenschappelijke ambitie
Sebastian moest aanvankelijk wat lachen bij mijn groots plan om in 2 weken tijd beide landen te bezoeken, maar het lukte en zo geschiedde. Eind februari 2024 werd ik opgewacht door Sebastian aan de Guatemalteeks – Hondurese grens en begon ons avontuur in Ocotepeque. We brachten uren samen door in de auto, want de ritten waren lang en het parcours hobbelig. Koffie kent vele kanten en de sociale dimensie (of eerder; het gebrek hieraan) bleek al gauw een gemeenschappelijke ambitie.
Een stoffig baantje langs prachtige landschappen brengt ons bij het nieuwe kantoorgebouw van Cafesmo - gebouwd met steun van de Wereldbank. Ze beschikken er ook over een ‘washing station’ waar boeren, die thuis zelf niet de machinerie hebben, terecht kunnen voor het depulpen, wassen en drogen van hun koffiebessen.
Het team van Cafesmo verwelkomde mij met tijd en heerlijke koffies. Ik probeerde de namen van deze enthousiaste 16 mensen te onthouden; de helft van het team zijn vrouwen en de gemiddelde leeftijd moet ergens vooraan in de 20 jaar zijn. Een heel aantal heeft zelf een eigen koffieboerderij of helpt nog op de farms van de ouders. Ze zijn dan wel jong, maar wat een professionaliteit en gedrevenheid!
De helft van het team zijn vrouwen en de gemiddelde leeftijd moet ergens vooraan in de 20 jaar zijn.
Hidardo, het hart van Cafesmo
Dit team wordt geleid door Hidardo, ook hij groeide op in de boerderij van z’n ouders, maar vluchtte naar de Verenigde Staten omdat er weinig geld te verdienen viel/valt met koffie. Hidardo keerde uiteindelijk terug naar zijn ‘roots’ met de ambitie om het beter en anders te doen in de koffieteelt. Hij nam mij mee naar zijn plantages en vertelde met veel passie en gedetailleerde kennis over de planten. De kwaliteit van koffie is voor hem erg belangrijk en hij houdt ervan om te experimenteren op zijn eigen boerderij. Hidardo zoekt mensen voor zijn team die net als hij gepassioneerd zijn.
De aangesloten boeren bij Cafesmo betrekt hij zoveel mogelijk in besluitvorming, organiseert opleidingen rond verwerkingsmethoden, agro forestry landbouwpraktijken en zoekt naar de creatie van meer markttoegang. Vandaag zijn er 247 boeren aangesloten bij Cafesmo, allemaal kleinschalige producenten die intussen allen ook biologisch telen. Meerdere keren per jaar krijgen deze boeren technische assistentie vanuit Cafesmo en er worden regelmatig trainingen georganiseerd rond bepaalde thema’s.
Intussen had ik, samen met ons team in België, reeds een koffie geselecteerd, op basis van samples die Sebastian eerder had verstuurd, de koffie die we onder Preview Honduras zullen lanceren. Deze werd op de cuppingtafel gezet met nog heel wat andere pareltjes (waaruit ik er ook eentje koos van een vrouwelijke producente Emmelina om later dit jaar als Sisters’ Surprise te lanceren). Ik werd gelukkig bevestigd in ons eerder oordeel voor deze Preview en kreeg er deze keer het hele verhaal bij. Het gaat hier over een ‘blend’ waar 17 producten toe bijdragen. Samen goed voor 17 ton dit jaar, waarvan wij een dikke 10 ton aankochten.
Boeren gaan (be)zoeken
Deze blend wordt door hun kwaliteitsmensen samengesteld met oog op een bepaald smaakprofiel. De 17 producenten zijn boeren met een gemiddelde van 2 à 3 hectare grond waar ze naast koffieplanten ook andere gewassen telen om en rond de Erapuca berg, vandaar de naam ‘Erapuca blend’. Ik vroeg de mensen van Cafesmo of het mogelijk was om een aantal van die 17 mensen op te zoeken en niet veel later gingen we op pad. Deze boeren werden niet verwittigd van mijn komst en vaak moesten we ze zoeken op de plantages.
De eerste Erapuca boer die ik ontmoette was Don Mario, die druk in de weer was met zijn machete op het veld. Naast koffieplanten, grote inheemse oude schaduwbomen en bananen-, appelsienen-, mango- en avocadobomen, zien we ook een hoop kippen, 3 koeien en verschillende bijenkasten. Eerst was Mario schuchter, maar al gauw begon hij honderduit te vertellen.
Sebastian en co lieten me alleen met Mario en wat mij onmiddellijk opviel, was hoe positief hij vertelde over (de mensen én steun van) Cafesmo. Hij vertelde hoe moeilijk het was vóór Cafesmo. Vroeger wist hij niet of hij (al) zijn koffie verkocht zou krijgen, laat staan aan welke prijs... Don Mario woonde met zijn ouders in een erg afgelegen gebied, waardoor koffie verkopen moeilijk was. Zonder geld voor schoolboeken of busvervoer moest hij op 12-jarige leeftijd stoppen met school en meewerken op de boerderij. Zodra het kon, vertrok hij naar de V.S. met als missie: geld sparen voor een eigen ‘finca’ in een meer toegankelijk gebied.
Vóór Cafesmo wist Mario niet of hij (al) zijn koffie verkocht zou krijgen, laat staan aan welke prijs...
In 2005 lukte hem dat en samen met zijn vrouw heeft hij nu 2 hectare land. Omringd door vrouwelijk geweld: 4 dochters, zijn eigen vrouw en zijn moeder, woont hij in een bescheiden, afgeleefd huisje, omringd door zijn plantages. Fier en gelukkig met de vrijheid van eigen baas te zijn en voldoende inkomen te genereren voor het gezin. Hij geniet van de schoonheid van de natuur, vertelt hij. Zijn lievelingsdagen zijn die waarop de koffieplanten in bloei staan. De geuren en aroma’s waarin je dan vertoeft zijn ‘hemels’, zegt hij met een gelukzalige glimlach. Als afscheid kregen we nog een groot bord met de allerlekkerste honing die ik ooit proefde en maakten we nog wat foto’s met deze mooie mensen.
Even verderop ontmoeten we doña Elida. In tegenstelling tot don Mario, erg verlegen. Ze antwoordt op mijn vragen, maar is duidelijk onder de indruk. Tijdens een korte wandeling op haar plantage vertelt ze dat ze elders ook een perceel heeft. Al heel haar leven doet ze dit werk. Ze leerde de stiel van haar ouders en zet dit nu voort met haar man. Ze hoopt om haar productie te verhogen en meer te verkopen. Ze houdt vooral van de pluk van de bessen - het verwerken en drogen laat ze liever aan haar man over.
Wanneer we willen vertrekken, stelt ze ineens toch wat vragen aan mij. Ik had me al voorgesteld, maar dat had ze precies niet helemaal begrepen. Ze had nog nooit gehoord van België en zegt haar dorp nog niet uit te zijn geweest. Wanneer ik vertel dat we ook haar koffie hebben gekocht via Cafesmo wil ze heel graag met mij op de foto.
Onze laatste stop is bij Arling. Arling startte met het werk op de boerderij van zijn vader toen hij 13 jaar was; “uit noodzaak, maar hij was veel gelukkiger op het veld dan in een klaslokaal”, glimlacht hij. Ook Arling maakte de reis naar de Verenigde Staten om er geld te verdienen. Op z’n 22e kwam hij terug en kon het land kopen waar hij nu op werkt. Steeds meer werkt hij samen met Cafesmo, want hun technische ondersteuning is al erg belangrijk geweest voor hem. Zo leerde Arling over plantafstand voor hogere opbrengst, avocadobomen voor extra inkomen en het belang van schaduwteelt. Maar ook hoe micro loten voor te bereiden.
Arling's plantage wordt vaak als voorbeeld aangehaald als het gaat over agro forestry praktijken
Later hoor ik van Sebastian dat Arling enorm leergierig en ambitieus is, zijn plantage wordt vaak als voorbeeld aangehaald als het gaat over agro forestry praktijken. Hij heeft misschien geen diploma, maar als je hem hoort vertellen over zijn teelt heb je snel door dat je met een uiterst intelligente en gepassioneerde producent aan het praten bent. Arling wil zich in de toekomst meer focussen op die high end specialty coffees, uit liefde voor het vak, maar ook omdat er meer betaald wordt voor deze premium koffies.
Bijzonder blij en fier
Een grote uitdaging in koffieproducerende landen is dat heel veel jonge mensen hun land verlaten om geld te gaan verdienen. Hierdoor blijven de koffieplantages verlaten achter of bij een oude(re) generatie. Cafesmo investeert opvallend in jonge mensen en dat voel je. In het team zelf maar ook bij de boeren. De laatsten beginnen opnieuw hun kinderen aan te moedigen om te blijven en geen geluk/geld elders te gaan zoeken.
Ik ben bijzonder fier op deze Erapuca blend en geloof sterk in de samenwerking met Cafesmo. Het is niet zomaar de zoveelste coöperatie, maar duidelijk eentje waar iedereen betrokken wordt om kwaliteit te verbeteren en inkomsten te verhogen. Het jonge team, maar ook mensen als Hidardo en Sebastian, weten waar ze mee bezig zijn en hun ambities en passie zijn het absoluut waard om te ondersteunen. Met deze koffie kunnen we iets betekenen, op z’n minst alvast voor deze 17 producenten!
