de eerste koffiestruiken
In 2021 kregen Gert en ik de kans om een zak koffiebonen uit Guatemala te traceren tot in de branderij. Een project met steun van Nyala Blue rond de ontwikkeling van blockchain technologie. We startten onze zoektocht bij FECCEG; een federatie die boerengroepen in West-Guatemala verenigt rond koffie, maar ook honing, panela en cacao. Het was een mooie en boeiende ervaring.
We zagen er onze eerste koffiestruiken, bezochten plantages, kregen inzage in de werking van een coöperatie, reden uren door adembenemende landschappen en mochten dagelijks de gastvrijheid van de koffieboeren ervaren. Maar vooral, we beseften dat er massa’s werk én mensen achter een tas koffie zitten.
Terug thuis met twee koffies
We kwamen terug met 2 koffies; eentje ter vervanging van een grote koffie uit Costa Rica (Powerful Peter) en eentje met een heel speciaal en uitzonderlijk smaakprofiel (en dat werd Special Sophie). Op die reis leerden we Oscar kennen, onze huidige importeur: de man die de logistiek en financiën regelt tussen ons als branderij en FECCEG als exporteur. Oscar is Guatemalteek, maar woont en werkt vanuit Duitsland met heel wat over en weer gereis naar Guatemala. Powerful Peter en Special Sophie werden elk op hun eigen manier een succes.
Sindsdien is onze expertise rond ‘direct trade’ sterk geëvolueerd en weten we waar Ray & Jules voor wil staan. Een tijdje geleden hoorde ik via Oscar dat er heel wat spanningen waren binnen FECCEG. Oscar wilde zelf op zoek gaan naar andere partners. Rond dit thema hadden we heel wat gesprekken en we ontdekten dat onze visies opvallend dicht bij elkaar lagen.
De uitdaging voor Powerful Peter
De uitdaging was om voor onze Powerful Peter, die intussen was uitgegroeid tot een erg populaire koffie, een nieuwe samenwerking te zoeken waarbij we weten:
- van wie we kopen
- hoeveel die persoon daaraan verdient
- hoe die werkt
- welke andere mensen betrokken zijn in de keten
- ...
Zonder dat daarbij het smaakprofiel, noch de kwaliteit te veel verandert. Oscar stelde voor om samen naar Guatemala te vertrekken en dit concreet uit te zoeken. Zo gezegd zo gedaan.
Sindsdien is onze expertise rond direct trade sterk geëvolueerd en weten we waar Ray & Jules voor wil staan
San Florencio – Doña Olga
Vooraf had Oscar's goede vriend/koffie expert, Wilfriedo, mijn vraag bekeken en hij stelde voor om de boerderij van doña Olga te bezoeken. Hij zag een potentiële match, naast enkele andere opties. Een aantal maanden voor de reis deed ik alvast een videocall met Olga. We belden met een bende joelende kinderen op de achtergrond en dat was al onmiddellijk voer voor een gesprek. Olga vertelde me dat ze op dat moment op haar werk was, omdat ze onvoldoende kan leven van de opbrengsten van de koffie. Ze werkt voltijds als leerkracht in een lagere school in de stad Xela, elk weekend trekt ze naar haar boerderij in de bergen om te werken.
Enkele maanden later landde ik in Guatemala City. Wilfriedo nam Oscar en mij mee naar zijn ‘lab’/branderij. Een reeks koffies werd klaar gezet op de cuppingtafel. Stuk voor stuk pareltjes. De koffie van doña Olga stond er ook bij. Ik gaf haar een hoge score zonder te weten dat het haar koffie was. Goede basis voor wat ons te wachten stond, want niet veel later zagen we Doña Olga in Xela. Ik belandde met haar, haar dochter Alejandra en kleindochter Isabella in de auto. We reden bijna 3u naar de fameuze finca “San Florencio” langs kronkelende, slechte wegen de bergen in. De laatste kilometers stopte Alejandra om de haverklap omdat ze een straathond herkende. Ze gaf elke hond een aai, wat eten en reed door. Het was al donker en laat toen we aankwamen.
Ik was moe maar deze plek ademde rust uit. Doña Olga en Alejandra warmden de keuken op met wat hout en we kregen nog een heerlijk maal voorgeschoteld, waarna Olga begon te vertellen. Die eerste avond overdonderden Doña Olga en Alejandra ons met alle uitdagingen waarmee ze dagelijks strugglen. Ze weten nooit wie hun koffie gaat kopen, laat staan aan welke prijs. Ze kennen de kwaliteit van hun koffie onvoldoende, hebben geen geld om te investeren in de plantage en verdienen zelf niet genoeg om op de finca te wonen en werken. Ze vinden geen arbeidskrachten, alle jonge mensen gaan naar de Verenigde Staten …
De alleenstaande Olga liet haar 3 kinderen studeren om te vermijden dat ze in de koffieteelt terecht zouden komen gezien de financiële onzekerheid. “Waarom doet ze dit nog?!“ vraagt ze zichzelf meermaals hardop af. En ze geeft zelf meteen het antwoord: “Porque llevo el café en la sangre, el café significa todo para mi”.
Die nacht heb ik wakker gelegen. Zoveel problemen… wat kom ik hier in godsnaam doen? 's Ochtends floten de vogels ons wakker. Nog nooit hoorde ik zoveel gezang, het was prachtig. Ik liep naar buiten en werd overvallen door het paradijs waarin de finca ligt. De vorige avond was het immers te donker om de prachtige bloemen, tropische planten, oude magnifieke bomen, vogels in alle mogelijke kleuren te zien.
We kregen een kop heerlijke koffie in onze handen geduwd en Alejandra nam ons mee voor een korte rondleiding. De tijd in de daaropvolgende dagen op San Florencio haalde ons razendsnel in met flinke wandelingen, een overdaad aan eten, cursus tortillas maken, veel gesprekken over koffie, fauna & flora en het leven, het verzorgen van de straathonden, bezoek aan de nabijgelegen finca van haar nicht dona Alba, helpen waar kan of toegelaten werd, … . En dan was het zover, we moesten gaan en dus time to talk business.
Doña Olga, Oscar en ik samen aan tafel. Het werd geen moeilijk gesprek. De prijs die ik bereid was te betalen was reeds afgetoetst met Oscar en Wilfriedo en gebaseerd op de kwaliteit van de koffie. Doña Olga's kosten kenden we ook, intussen hadden we gezien dat ze moet investeren in haar plantage - en dus genoeg moest overhouden.
De oogst zat er ongeveer op toen we daar waren en ze had ruim 6 ton koffie. Het idee was om alles te kopen, wat nog onvoldoende zou zijn om het jaar te voorzien van ‘Powerful Peter’, en aan te vullen met gelijkaardige koffie van producenten in Santa Avelina.
De zaak was rap beklonken: doña Olga reageerde erg emotioneel op onze ‘deal’. Ze zei dat dit de eerste keer is dat ze zich zo gevaloriseerd voelt, dat de kwaliteit van haar koffie wordt in rekening gebracht, dat ze mee aan tafel mag zitten en iets te zeggen heeft in de prijsbepaling. De eerste keer dat ze weet naar wie en waar haar volledige oogst gaat, dat ze opnieuw kan investeren in haar plantage én nog iets aan zal overhouden. Kortom, de eerste keer dat ze gelooft dat het wél kan om te leven van koffieteelt …
Doña Olga reageerde emotioneel; dit is de eerste keer dat ze gelooft dat het wél kan om te leven van koffieteelt
koffie kan mensen verbinden
Ik schrijf dit niet neer omdat ik mezelf of Ray&Jules geweldig vind, maar wel omdat de scheefgetrokken verhoudingen in de wereld onderbelicht zijn. We vinden het normaal dat we slechts 2 euro voor een kop koffie betalen, maar staan er niet bij stil wat hier allemaal achter zit. Het is voor mij alleen maar duidelijker geworden dat we met Ray&Jules ook dit verhaal moeten vertellen; eentje waar we uitleggen hoe de keten werkt, wie er werkt en wie wat krijgt.
Het verhaal van Olga is een druppel op een hete plaat, maar alvast een begin. Toen we aankwamen in San Florencio was ik overdonderd door de dramatiek, wanhoop en de eindeloze uitdagingen in haar leven. Een aantal dagen later vertrok ik er met een warm gevoel, de energie en hoop in de ogen van deze mooie vrouwen meenemend. Wat melige praat, maar dit is toch waar het om draait; koffie heeft het in zich om mensen te verbinden !
