Mooie partner in Brazilië
Brazilië is dé grootste koffieproducent en staat in voor 35% van de koffiebonen wereldwijd. Hoewel Brazilië het imago heeft van in te zetten op kwantiteit (minder op kwaliteit) en monocultuur helaas nog de norm is, vond This Side Up in Capricornio Coffees een mooie partner. Capricornio werkt in verschillende regio’s in de zuidelijke staten Paraná en São Paulo. Ze zijn uniek in de manier waarop ze ecologische innovaties verwelkomen en boeren activeren hun rol in de waardeketen te begrijpen.
Brilliant Ben ... of Bea?
Onze Brilliant Ben werd samengesteld door de experten (Q-Graders in het vakjargon) van Capricornio met oog op noten en room in de tas. Het resultaat is een koffiemengeling uit 4 ‘fazendas’ (boerderijen): (1) 40% komt van een vrouwencoöperatie in Matão (in het noorden van Paraná), (2) 39% komt van Ellen Fontana, (3) 18% van Fazenda California en (4) 3% van de boeren in São Jerônimo de Serre. Sarah bezocht de 4 fazendas en al snel rees de vraag: moeten we de naam niet veranderen in Brilliant ‘Bea’? 😊
MULHERES DO CAFÉ MATÃO
In 2013 startte een project ter ondersteuning en promotie van lokale landbouwproducten in de regio rond Matão. De vrouwen van het lokale voetbalteam ontmoetten elkaar bij een kop koffie; dit werd het startschot van “Mulheres Do Café do Matão”. In 2017 kwam de groep op de radar van Capricornio omwille van de koffiekwaliteit, de motivatie en organisatie. Sindsdien stijgt de kwaliteit jaarlijks en baseren ze zich op de principes van permacultuur, combineren met maïs en andere gewassen. De reis van deze vrouwen is nog maar net begonnen …
Sarah vertelt:
“Toen we aankwamen bij Matão werden we warm verwelkomd met gebak, heerlijke koffie én een intens en ontroerend lied gezongen door de 21 vrouwen/koffieboeren. Deze vrouwen werken veel gedetailleerder, beschikken over een andere sensitiviteit dan hun mannen en denken minder ‘mechanisch’ (hilariteit alom bij deze woorden).
Ze werken samen, helpen elkaar en gebruiken elkaars machines en/of gereedschap. Er hangt een soort van “commune-achtige” sfeer. We bezochten hun plantages, hun huizen en kregen een inkijk in hun leven, hun dromen en hun zorgen."
Er hangt een soort van “commune-achtige” sfeer; ze denken als een gemeenschap en minder als individuen.
"We hadden een lang gesprek met hen over de uitdagingen voor ons en voor hen. Het harde werk en de passie die ze in hun werk steken, zien ze uiteraard graag gevaloriseerd in een goede prijs voor hun koffie. Helaas is dat elk jaar opnieuw onzeker en dus spannend. Hoop en passie drijft hen om de kwaliteit van hun koffie telkens te verbeteren. Wanneer ik vertrek en wat pakjes Brilliant Ben achterlaat zijn ze zichtbaar aangedaan. Ze ervaren het als een erkenning voor hun werk dat we hún koffie branden met zon en verkopen in het kleine verre België.”
FAZENDA FRONTEIRA
Het inspirerende verhaal van de vrouwen uit Matão nog meedragend, bezocht Sarah de volgende dag Fazenda Fronteira van Ellen Fontana. Ellen moet absoluut niet onderdoen; gepassioneerd en vol nederige inzet voor haar koffie en het milieu vertelt ze haar verhaal. Toen Sarah zei dat we haar koffie branden op zonne-energie werden de connecties en gemeenschappelijke dromen nog duidelijker.
Ellen is 5e generatie koffieteler in haar familie, maar voor haar was er nog geen sprake van Specialty Coffee. Het meeste van wat ze nu weet en toepast leerde ze van de technische en agronomische expertise die Capricornio biedt. Daarnaast draagt Ellen ecologie en milieu hoog in het vaandel. Van de 100 hectare landgoed zijn er slechts 23 voor koffie, vermengd met banaan, avocado en eucalyptus.
Samen met enkele buren en ondersteunende organisaties onderhoudt ze een bos van ongeveer 70.000 bomen, zorgt ze voor de rivier en exploreert hoe ook andere lokale producten een bron van inkomsten kunnen zijn (zoals honing). Ze is erin geslaagd om het waterverbruik te verminderen en pesticiden helemaal te vermijden.
Als we allemaal een beetje doen, hebben we allemaal een betere toekomst.
Sarah:
“Ellen's plantages liggen in een prachtig, sterk heuvelachtig gebied met ongelofelijk veel vogels (nooit eerder zag ik zoveel toekans voorbij fladderen 😉), bloemen en andere gewassen. Rondlopen in deze ongelofelijke fauna & flora voelde heel goed aan. Ellen vertelt gepassioneerd over haar koffie en haar dagelijkse strijd om met de grillen van de natuur om te gaan. Al gauw blijkt dat juist de veelvuldige klimaattegenslagen haar motiveren om uitermate zorgzaam en respectvol om te gaan met de natuur."
FAZENDA CALIFORNIA
Tussen dat vrouwelijk koffiegeweld kregen we ook de kans om een dag op te trekken met Luiz Saldanha op zijn ‘state of the art’ Fazenda California. Luiz kocht dit eeuwenoude landgoed in 2004 van zijn peetvader. Als agronoom wilde hij nieuwe manieren ontdekken om koffie te produceren zonder dat dit resulteert in overexploitatie, zoals de doorsnee Braziliaanse koffieteelt. Naast zijn teelt leidt Luiz samen met José Antonio Rezende (of “Bispo”) Capriconio Coffees. Het was een buitengewone, leerrijke ervaring om door deze heren op sleeptouw te worden genomen.
Toen het koffie avontuur begon voor Fazenda California bevonden de 1.200.000 bomen zich in een trieste toestand. Luiz analyseerde nauwgezet de bodem, de bladeren en de wortels en verbeterde zo systematisch en wetenschappelijk onderbouwd zijn koffiebomen. Hij gebruikte de kennis van wijnbouw om de koffieteelt te optimaliseren.
Op basis van cijfers en systemisch bijhouden van die gegevens gaat hij zijn koffieplanten specifiek bemesten. Hij bouwde daartoe zijn eigen professioneel lab waar hij de fertilizer zelf samenstelt en produceert.
Luiz is niet zomaar een ‘modale’ koffieboer, maar inspireert en exploreert tot ongeziene dieptes.
Sarah:
“Ik dacht altijd dat machinaal plukken van koffiebessen de kwaliteit naar beneden haalt, maar Luiz laat iets anders zien; veel hangt af van welke machines men gebruikt en hoe men de koffieplanten behandelt, zo zal er op Fazenda California minstens 3 x langs een koffieplant gegaan worden om boven te starten bij de 1eplukronde en zo te zakken naar onder. De pluk gebeurt wel degelijk erg selectief, op kleur van de bessen. Fazenda California is opmerkelijk professioneel en baseert zich op verregaande kwaliteitsanalyses en dus zeker niet de norm.”
SÃO JERÔNIMO
En dan zijn er nog de boeren uit São Jerônimo. Bispo en Luiz staken heel wat tijd en energie in deze coöperatie, maar toen de koffie verkocht en geëxporteerd moest worden, stootten ze op bureaucratie en protocollen waardoor dit onmogelijk werd. Bispo en Luiz (aka Carpicornio Coffees) besloten deze koffie onafhankelijk van de coöperatie te verkopen en rechtstreeks met de boeren zelf te werken. Zoals altijd zijn ze klein begonnen, maar intussen betekenen deze boeren een gevestigde waarde voor Capricornio Coffees & dus ook This Side up.
