Boeren, bergen en bonen: naar de ziel van onze Peruaanse koffie
In 2024 ontmoette ik Lenin, een van de trekkers van dit bedrijf, op een koffie-event. We geraakten aan de praat, vonden elkaar snel in ideeën rond korte keten en in initiatieven rond klimaatresistente koffieteelt. Hij nodigde me uit in Peru. We lachten er toen nog mee, maar, een jaar later zat ik echt op het vliegtuig naar Chiclayo in Noord-Peru…
Chiclayo is een middelgrote kuststad in het Noorden van Peru en wordt ook wel “ciudad de la amistad” (stad van de vriendschap) genoemd vanwege de vriendelijke en gastvrije mensen. Ik werd opgehaald door Richard, neef van Lenin, die me onmiddellijk onderdompelde in de Peruaanse fijnkeuken en het vriendelijke imago van de stad eer aan deed. We aten ceviche, de beste die ik ooit proefde. Richard werkt projectmatig voor Finca Churupampa en helpt hen met marktonderzoek en het zoeken naar financiële middelen.
Van Chiclayo ging het met de auto naar Jaén. Een 7-tal lange uren door gelukkig een prachtig en uitgestrekt groen landschap. Ik hield me wakker om niets te missen. Aangekomen in Jaén, ontmoette ik Lenin opnieuw met het plan voor de komende dagen. Daarna viel ik in slaap, ondanks de luide muziek in het hotel en het stadsrumoer.
Een dag in het lab: waar kwaliteit begint
De volgende ochtend stelde Lenin me voor aan Eber, de oprichter en bezieler van Finca Churupampa. In het bescheiden kantoor net buiten Jaén, kwam ik terecht in hun kwaliteitslab. Dit lab wordt gerund door de vrouw van Eber, Talia, gecertificeerd Q grader en verantwoordelijk voor de evaluatie van elk lot koffie dat hier wordt binnengebracht.
Ik zou zelf nooit bedenken om een hele dag ‘labo’ in te plannen tijdens een originereis, maar al snel werd duidelijk hoe interessant het was. Van dichtbij meemaken hoe er in het land van herkomst met kwaliteit wordt omgegaan, en hoe die kwaliteit teruggekoppeld wordt aan de boeren, vertelt ontzettend veel over de waarden van een bedrijf.
De hele dag door was het een komen en gaan van medewerkers en boeren die stalen van hun koffie kwamen binnenbrengen. Die werden dan onmiddellijk gebrand, en amper 15 minuten later stonden ze op de tafel voor beoordeling. ‘cupping’, zoals dat heet in de vaktaal. Talia en haar vaste medewerker beoordeelden elk staal nauwgezet. Ik was ‘eregast’ en mocht aan elke ‘cuppingtafel’ meedoen (en dat waren er heel wat).
Ruw geschat proefden we minstens 50 verschillende koffies die
dag, van gewone tot absolute pareltjes. De evaluatie wordt meteen
gecommuniceerd met de boer, die op basis daarvan ook een prijs krijgt voor zijn koffie.
Ik vraag Talia wat zij het mooiste vindt aan haar job. Ze antwoordt:
“Ik hou van cuppen, maar wat mijn werk echt bijzonder maakt, is het contact met de boeren. Ze kijken uit naar de resultaten van de cupping en vaak gaan ze ermee aan de slag. Ze vertellen me over hun plantages, wat goed gaat, wat moeilijk loopt … . Dat is zó waardevol.”
Van familiebedrijf naar voorbeeldboerderij
Tussen het cuppen door krijg ik een presentatie van Lenin. Finca Churupampa werd opgericht in 2011 door Eber, zijn moeder en 2 broers met als doel om een zelfvoorzienende, productieve en geïntegreerde koffieboerderij te creëren. Het bedrijf groeide snel uit tot een voorbeeld van duurzame koffieproductie. In 2013 begonnen ze met het exporteren van hoogwaardige koffies, en steeds meer boeren uit de omliggende regio’s sloten zich aan. Ze focussen op kwaliteit én op het creëren van een toekomst voor de boerenfamilies.
De focus ligt op kwaliteit én op het creëren van een toekomst voor de boerenfamilies
Vandaag de dag verenigt Finca Churupampa zo’n 400 families, samen goed voor een jaarlijkse productie van 60 containers koffie, oftewel 1.200 ton groene koffiebonen. Daarnaast kopen en exporteren ze ook koffie van lokale coöperaties. Alles samen vertrekken er elk jaar zo’n 190 containers naar vooral klanten in Amerika.
In 2024 richtten ze Yanapampa op, een soort verwerkingsfabriek waar het volledige proces gebeurt. Elena is daar ‘the leading lady’.
Ze leidt me rond in de hele verwerkingsunit achter de kantoren. Van het ontvangen van de koffieloten tot het drogen, sorteren, uitselecteren en uiteindelijk verpakken van de koffie in exportklare zakken, alles gebeurt ter plaatse. Hierdoor staan ze dicht bij elke stap in het proces en kunnen ze kwaliteit en traceerbaarheid garanderen.
Finca Churupampa, Yanapampa en recent ook de opstart van Fertifinca zijn de 3 geconnecteerde bedrijven. Met deze laatste willen ze hun boeren ondersteunen met biologische meststoffen. Het idee is om die te verspreiden onder aangesloten boeren en hen zo te helpen bij de overstap naar biologische landbouw en meer: richting regeneratieve landbouw.
Chirinos en de bergen in
De volgende dag wacht ons een rit naar Chirinos, naar de roots van Finca Churupampa en op 70km de boerderij van Eber en zijn familie. We rijden opnieuw door filmwaardige taferelen. Veel
rijstplantages wisselen elkaar af met maïs -en bananenvelden.
In het kantoor van Chirinos mag ik alweer aanschuiven aan een cuppingtafel. Ook daar worden volop de eerste koffieloten gecupt en geëvalueerd. Ik word voorgesteld aan de manager van deze ‘unit’, de broer van Eber, de Qgrader van het lab en ook aan Miguel, een vrolijke en gepassioneerde agronoom. Miguel, Eber, Lenin en ik vertrekken dan in de namiddag naar de ‘beruchte’ Finca Churupampa, de bergen in. We ontmoeten daar Eswin (de jongere broer van Eber) en zijn mama.
Er wordt al stevig verlangd en gesproken over de maaltijd die de mama zal klaarmaken voor ons ’s avonds. Ze zijn er allen van overtuigd dat ik mijn vegetarisme voor één keer moet laten vallen want haar kip zou fenomenaal lekker zijn. Ik lach het wat weg en vraag me af hoe ik hier beleefd onderuit ga komen. Maar vooraleer ik me over dit dilemma mag buigen, is het eindelijk zover; we gaan de Peruaanse koffieplantages bezoeken.
De kip als onkruidbestrijder
Eswin runt de finca en toont ons de plek waar de koffie gewassen en gedroogd wordt. De plantages zelf zien er fantastisch uit. De planten staan ruim uit elkaar en een 150-tal kippen zorgen voor onkruidvrije velden. De kippen helpen niet alleen zo om het werk te verlichten, maar dienen ook als voedsel en de eieren zijn welkom in een land waar elke maaltijd eieren worden geserveerd. Naast kippen worden er ook cavia’s gekweekt die dienen als voedsel en het intussen tot nationale topgerechten hebben geschopt.
Finca Churupampa: een voorbeeld voor de regio
Finca Churupampa fungeert als voorbeeldboerderij voor koffieboeren in de regio. Miguel en Eber leggen me uit hoe complex het is om verandering te brengen in een wereld die zo sterk verankerd is in traditie. Veel boeren zijn opgegroeid op de plantages, tussen de koffieplanten, en hebben het vak geleerd van hun ouders en grootouders. Hun manier van werken is vaak gebaseerd op generatieslange ervaring, diepgeworteld in gewoontes, overtuigingen en traditionele praktijken.
Tot voor kort lag de focus vooral op productiviteit: zoveel mogelijk koffie oogsten, zonder veel aandacht voor kwaliteit. Maar dat begint stilaan te veranderen. Steeds meer boeren beseffen dat kwaliteit een directe impact heeft op hun inkomen, hoe beter de koffie, hoe beter de prijs die ze ervoor krijgen. Finca Churupampa speelt hierin een cruciale rol. Met een professionele en onderbouwde aanpak helpen ze nieuwe landbouwtechnieken te introduceren, zoals klimaatresistente plantages en agroforestry. Maar die veranderingen stuiten vaak op weerstand. Veel boeren staan sceptisch tegenover ‘experten’ en hebben moeite om hun vertrouwde manier van werken los te laten. De omschakeling naar innovatie vraagt niet alleen kennis, maar vooral ook een mentale shift. Net dat blijkt vaak het moeilijkste.
Waarom 3 meter het verschil maakt
Een goed voorbeeld van hoe moeilijk verandering kan zijn, is de manier waarop Finca Churupampa de koffiestruiken aanplant. Ze doen dat in rijen met telkens drie meter tussenruimte; iets wat voor veel boeren haast ondenkbaar is. Hun eerste reactie? “Zo verlies je toch enorm veel opbrengst!” Want in hun ogen geldt: hoe meer struiken, hoe meer koffie.
Toch blijkt het tegenovergestelde waar. Koffie heeft drie essentiële groeivoorwaarden nodig: licht, lucht en ruimte. Zaken die vaak ontbreken in de traditionele, dichtbegroeide plantages. Door meer afstand tussen de rijen te laten, krijgen de planten niet alleen betere groeicondities, maar ontstaat er ook ruimte tussen de rijen. Die kan gebruikt worden voor het aanplanten van andere gewassen. Dat verhoogt niet alleen de biodiversiteit en de bodemkwaliteit, maar ook het inkomen van de boer.
Bovendien maakt deze aanpak het werk efficiënter: er is minder dagelijkse arbeid per hectare nodig, de toegang tot de planten is makkelijker en het toedienen van voedingsstoffen kan gerichter gebeuren. Tegelijk wordt de plantage weerbaarder tegen de gevolgen van klimaatverandering én beter voor de planeet.
In de volgende blog over Peru (deel 2) zetten we de individuele boeren in de spotlight, dus hou het in de gaten!
